Saint Hippolytus (d. c. 230), writing about a century and a half before the date of Epiphanius, opens a vista into the hidden sense, or “higher wisdom”, of serpent veneration through his account of the cosmology of an Ophitic ( = snake worshiping ) Christian sect of his day called the Perates:

“Their cosmos consists of Father, Son, and Matter, each of
which three principles contains infinitely many forces. Midway
between the Father and Matter, the Son, the Logos, has his
place, the Serpent that moves eternally toward the unmoved Father
and moved Matter; now it turns to the Father and gathers
up forces in its countenance; and now, after receiving the forces,
it turns toward Matter, and upon Matter, which is without attribute
and form, the Son imprints the ideas that had previously
been imprinted upon the Son by the Father.
Moreover, no one can be saved and rise up again without the
Son, who is the serpent. For it was he who brought the paternal
models down from aloft, and it is he who carries back up again
those who have been awakened from sleep and have reassumed
the features of the Father”

***

Święty Hipolit (  ok. 230 r ) otwiera nam nową perspektywę na ( ten ) ukryty sens, czy też “wyższą wiedzę” kultów węża, dzięki swojemu opisowi kosmologii ophickiej ( czczącej węża ) chrześcijańskiej sekty współczesnej świętemu, zwanej Perates.

“Ich kosmos składa się z Ojca, Syna i Materii*, a każda z tych zasad zawiera nieskończenie wiele sił.
W połowie drogi między Ojcem i Materią ma swoje miejsce Syn, Logos, to Wąż,który wiecznie przemieszcza się
między niewzruszonym Ojcem i zmienną Materią, raz to zwraca się do Ojca i zbiera siły w jego obecności,
po ich otrzymaniu, zwraca się w stronę Materii, i na Materię, która jest sama bez atrybutu i formy,
Syn przenosi idee, które wcześniej z Ojca zostały na niego przeniesione.
Co więcej, nikt nie może zostać zbawiony i uniesiony ponownie, bez Syna, który jest wężem.
Bo tak jak był to on który przyniósł ojcowski wzór z góry tak jest i to on, który z powrotem w górę wznosi tych,
którzy zostali ze snu przebudzeni, i odzyskali cechy Ojca.”

*( zwłaszcza w opartych na łacinie językach widać wspólny rdzeń tego słowa z wyeliminowanym niemal zupełnie w patriarchalnych tradycjach żeńskim pierwiastkiem kultu Bogini Matki )

For, according to the view of most of the early Ophitic sects, the “Father” named in the cosmological figure of the Perates would have been not Yahweh of the Old Testament but a higher, more serene divinity, infinitely above him; and the first descent of the serpent from that infinitude would have been not voluntary but a fall; moreover, this fall would have been brought about precisely by the machinations of Yahweh, the Old Testament creator of this fallen world, which is mixed of divine light and foulest darkness.

***

Zgodnie z punktem widzenia większości wczesnych ophickich sekt, figura “Ojca” u Peratów oznaczała nie starotestamentowego Jahwe , ale wyższą, bardziej łagodną i spokojną istotę boską, nieskończenie ponad Jahwe, i pierwsze zstąpienie węża z tej nieskończoności nie było dobrowolnym, ale upadkiem, co więcej, ten upadek był skutkiem manipulacji tegoż właśnie Jahwe, starotestamentowego stworzyciela upadłego świata iluzji, który zmieszany jest z boskiego światła i najobrzydliwszej ciemności.

Briefly summarized: The basic idea of all these systems was that the origin of evil coincided with the act of creation itself. The god of the Old Testament, this secondary god-the Demiurge, as he is termed-created the world not from nothing but by engulfing a quantity of the light of the infinite true Father. This light, the Spirit, he lured, conjured, or ravished downward into Matter, where it now is entrapped. That was the first descent of the serpent, the Son, bearing the paternal models (or, as others might say, “the image of God”) from the kingdom of the Father into Matter. And these spiritual forces, images, models, or ideas are now held entrapped in the created universe by the Demiurge’s lieutenants, the Archons (= “rulers”) of the planets, who both control the laws of nature and enforce the commandments of the Old Testament – which are not of the true Father but of the Demiurge.

***

W wielkim skrócie : podstawowa idea tych wszystkich systemów jest taka, że pochodzenia zła należy szukać w samym akcie stworzenia. Bóg Starego Testamentu, ten podrzędny bóg – Demiurg – jak się go nazywa – stworzył świat nie z niczego, ale pochłaniając pewną ilość światła pochodzącego od nieskończonego, prawdziwego Ojca. To światło, tego Ducha, Demiurg zwiódł, zaczarował i podstępnie ściągnął w dół, do Materii, i tamże uwięził. To było pierwsze zejście Węża, Syna, niosącego ojcowski model ( czy też, jak inni to nazywają, obraz Boga ), z królestwa Ojca do Materii. I te właśnie duchowe siły, obrazy, modele czy też idee są więzione w stworzonym przez Demiurga wszechświecie, przez jego Archontów ( = “władców”), którzy kontrolują zarówno prawa natury jak i wymuszają przestrzeganie drakońskich przykazań zazdrosnego i paranoicznego Demiurga, spisanych w Starym Testamencie.

And so the second descent of the serpent was a voluntary downcoming, to release the entrapped spiritual forces; and the Bible story of the serpent in the garden is an account of this appearance. For the serpent there caused the male and female, Adam and Eve, to violate the commandment of the Demiurge, and so commenced the work of redemption. Yahweh struck back by delivering to Moses an impossible set of moral laws, to which the serpent then replied by coming down as the redeemer and taking up residence in a mortal, Jesus-who was not himself the redeemer, but the vehicle of the redeemer and as such taught the breaking of the laws, both of nature, through asceticism, and of the Old Testament, through his new gospel. As Paul had said: “Christ redeemed us from the curse of the law.” Therefore the various Gnostic sects, following this teaching of the serpent, do indeed break those laws in various ways: on one hand, in the ascetic sects, the laws of nature through severe asceticism; and on the other hand, in the orgiastic sects, the laws of the moral code.

***

Drugie zejście węża było dobrowolną wyprawą w celu uwolnienia spętanych duchowych sił, i o tym właśnie opowiada biblijna historia węża w ogrodzie. Bo to właśnie wąż spowodował że mężczyzna i kobieta, Adam i Ewa, złamali zakaz Demiurga, i uzyskali dostęp do prawdziwej wiedzy, tak zaczęła się praca wybawienia.  Jahwe zemścił się i narzucił ludzkości dalsze pęta, dostarczając Mojżeszowi zestaw niemożliwych do spełnienia drobiazgowych praw, na co wąż odpowiedział ponownym zstąpieniem w świat Materii, jako zbawiciel, używając do tego jako wehikułu śmiertelnika – Jezusa ( który sam w sobie zbawicielem nie był ) – i w tej postaci nauczał łamania praw, zarówno natury, poprzez ascezę, jak i starotestamentowych, przez swój nowy, rewolucyjny przekaz. Jak powiedział to Paweł, “Chrystus wybawił nas od klątwy prawa”. Zatem rozmaite gnostyckie sekty, podążając za tą nauką węża, istotnie łamią te prawa na różne sposoby : z jednej strony, w ascetycznej formie negując prawa natury, z drugiej, w orgiastycznych rytuałach, prawa moralnego kodeksu.

Now, matter of itself is inert and formless. Given life and form by the entrapped spirit of the Father, however, it is the living, beautiful universe of man’s suffering and fear. The nature of this universe, therefore, is mixed. It is a compound of spirit and matter. Hence, although the usual Gnostic attitude was strictly dualistic, striving-like the Jains of India-to separate spirit from matter, with a strong sense of repugnance for the world, it is also possible to find in certain other Gnostic remains passages of inspiring affirmation; as, for instance, the words attributed to Jesus in the Gnostic Gospel “According to Thomas”:

“The Kingdom of the Father is spread upon the earth and men do not see it”;

or again:

“The Kingdom is within you and is without you. If you will know yourselves, then you will be known and you will know that you are the sons of the Living Father.”

***

Materia sama w sobie jest bezwładna i bez formy. Obdarzona życiem i formą przez uwięziony duch Ojca staje się jednak żyjącym, pięknym środowiskiem, ale zarazem miejscem cierpienia i strachu człowieka. Natura tego wszechświata jest zatem mieszana, składa się z ducha i materii, stąd dualistyczna postawa Gnostyków, starających się, podobnie jak indyjscy dżiniści, o ich rozdzielenie, co wiązało się z silną odrazą do świata, a jednak można też u nich znaleźć dowody inspirującej afirmacji. Przykładem mogą byc słowa jakie Jezus wypowiada w gnostyckiej, zakazanej przez kościół katolicki, Ewangelii wg św Tomasza ”

“Królestwo Ojca rozpościera się na ziemi a ludzie go nie widzą”

czy też tutaj :

“Królestwo jest w Was i obok Was. Jeżeli poznacie siebie, będziecie świadomi, i będziecie wiedzieć, że jesteście synami Żywego Ojca”

Given such a positive attitude, however, there would be no need to suppose that the Son, the serpent, was originally brought down against his will. He would have descended voluntarily, to bring forth from formless matter the glory of this universe; and in fact this seems to have been the sense of the cosmological image of the Perates, who (if our informant, Saint Hippolytus, describes their myth correctly) had nothing to say of any secondary creator. Their serpent continuously descends and ascends of itself, imprinting and releasing in a fluent round. Furthermore, by the members of the sect themselves, the name Perates was interpreted as derived from the Greek “on the opposite side,” which is exactly equivalent to the Sanskrit paramita, “the yonder shore.” And, as we have learned from numerous Mahayana Buddhist texts of exactly the period of these Gnostic Perates, there is a “Wisdom of the Yonder Shore” (prajna-paramita) , which is, in fact, the ultimate wisdom of Buddhist realization; namely, a knowledge beyond all such dualistic conceptions as matter and spirit, bondage and release, sorrow and bliss.

***

Przy takim pozytywnym nastawieniu nie ma jednak powodu aby zakładać, że Syn, czyli wąż, został pierwotnie sprowadzony wbrew swojej woli. Zstąpił on raczej dobrowolnie, aby wydobyć z bezkształtnej materii wspaniałość wszechświata, i taka historia bardziej pasuje do kosmologicznej wizji jaką mieli Perates, którzy ( jeśli wierzyć naszemu kościelnemu źródłu wiedzy o nich, czyli świętemu Hipolitowi ) , nie mieli nic do powiedzenia o żadnym podrzędnym stwórcy, w przeciwieństwie do wielu innych gnostyckich sekt. Ich wąż bezustannie kursuje sam z siebie, przenosząc wzorce i uwalniając przebudzonych w płynnym cyklu. Co więcej, według samych członków sekty ich nazwa, Perates, pochodziła od greckiego określenia “na przeciwnej stronie”, co dokładnie odpowiada paramita w Sanskrycie, “tamten brzeg”. Jak możemy dowiedzieć się z licznych buddyjskich tekstów tradycji Mahajany, pochodzących dokładnie z okresu gnostyckich Perates, istnieje “Wiedza z Tamtego Brzegu”, (prajna-paramita) , która jest tym samym co ostateczna wiedza buddyjskiego oświecenia, to znaczy mądrością poza takimi dualistycznymi koncepcjami jak materia i duch, zniewolenie i wyzwolenie, smutek i rozkosz.

(…) The Greek word gnosis (whence “Gnosticism”) and the Sanskrit bodhi (whence “Buddhism”) have exactly the same meaning, “knowledge”-referring to a knowledge, however, transcending that derived either empirically from the senses or rationally by way of the categories of thought. Such ineffable knowledge transcends, as well, the terms and images by which it is metaphorically suggested; as, for instance, that of a serpent cycling between the kingdom of the Father and Matter.

Our usual Christian way has been to take the mythological metaphors of the Credo literally, maintaining that there is a Father in a Heaven that does exist; there is a Trinity, there was an Incarnation, there will be a Second Coming, and each of us does have an eternal soul to be saved.

The Gnostic-Buddhist schools, on the other hand, make use of their images and words, myths, rituals, and philosophies, as “convenient means or approaches” (Sanskrit upaya, from the root i, “to go,” plus upa-, “toward”), by and through which their ineffable gnosis or bodhi is suggested. Such means are not ends in themselves but ports of departure, so to say, for ships setting sail to the shore that is no shore; and a great number of such ports exist.

***

(…) Greckie słowo gnoza ( stąd gnostycyzm ) i pochodzące z Sanskrytu bodhi ( stąd buddyzm ) oznaczają to samo, “wiedzę”, 0dnoszą się jednak do wiedzy, która wykracza poza to co można empirycznie zbadać zmysłami czy racjonalnie wydobyć procesami myślowymi. Taka niewypowiedzialna wiedza wykracza również poza terminy i symbole jakimi , w metaforyczny sposób, jest sugerowana, jak na przykład węża pełzającego między królestwem Ojca i Materią.

W naszej chrześcijańskiej tradycji zwykliśmy mitologiczne metafory Credo przyjmować w sposób dosłowny, utrzymując, że naprawdę jest Ojciec w Niebiosach, że istnieje Trójca, że miało miejsce Wcielenie, że będzie Drugie Przyjście, i że każdy z nas, z osobna, ma wieczną duszę która ma być zbawiona.

Gnostyckie i buddyjskie szkoły natomiast, używają swych obrazów, słów, mitów, rytuałów i filozofii, jako “wygodnych narzędzi czy też podejścia” ( sanskrycka upaya, od korzenia i – “iść”, oraz upa- “w stronę” ) poprzez które wskazywana jest niemożliwa do opisania wiedza – gnoza czy też bodhi. Takie narzędzia nie są celem same w sobie, ale zaledwie portami, z których statki wypływają w stronę brzegu, który nie jest żadnym brzegiem, i wielka ilość takich portów istnieje.

The images are taken in north Iraq, at a gathering of the Yazidi, Kurdish sect that belongs to Indoeuropean tradition which understands the snake, and in sadhu ( “=”good men” ) camps at Kumbh Mela, largest and one of the oldest religious festivals on Earth that takes place in India. Text is from”Creative Mythology” by Joseph Campbell, part 4 of the epic series “Masks of God”.

***

Zdjęcia zrobione zostały w północnym Iraku, podczas zgromadzenia Jazydów, Kurdyjskiej sekty która należy do indoeuropejskiej tradycji zrozumienia węża, oraz w obozach sadhu (=”dobrzy ludzie”) podczas Święta Dzbana, największego i jednego z najstarszych religijnych festiwali na Ziemi, odbywającego się  w Indiach. Tekst to moje tłumaczenie fragmentu z czwartej części monumentalnego cyklu Josepha Campbella “Maski Boga”, pod tytułem “Kreatywna mitologia”.

Yazidi story, ritual and custom. / Ciąg dalszy historii Jazydów, ich rytuały i zwyczaje.

Although the main function of qawwal is preserving and teaching basic concepts of Yazidi oral tradition, many of his songs are entertainment, word play , some related to erotic issues. Here qawwal sings on the slopes of mount Arafat ( many spots in Lalish are named after Muslim holy places ), looking serious and religious, but minutes after public erupts in laughter at dirty joke.

***

Chociaż główną rolą qawwala jest zachowanie i nauczanie podstawowych elementów jazydzkiej tradycji, ( w zasadzie ustnej , jeżeli nie liczyc dwóch niepewnego pochodzenia ksiąg ), jednak wiele z jego pieśni to również rozrywka, gierki słowne, żarty, niektóre związane z kwestiami erotycznymi. Tutaj qawwal wygląda poważnie i nabożnie w swym występie na zboczach góry Arafat ( nazwanej tak jak wiele innych lokalizacji w Lalish od znanych muzułmańskich świetych miejsc ), ale zaraz za moment publika wybuchnie śmiechem z powodu sprośnego żartu.

Besides being religious gathering, as usually, Lalish is also a place of celebration. /  Nie tylko religijne zgromadzenie, ale i jak to zwykle bywa, okazja do zabawy.

Whole sacred valley of Lalish is supposed to be shoe free. /  W całej świętej dolinie w Lalish obowiązują bose stopy

Tying and untying knots on colourful clothes inside the main temple in Lalish. Something to do, not to question, if you want to have your baraka.

***

Rozwiązywanie i zawiązywanie węzłów na kolorowych kawałkach materiałów opasanych wokół kolumn w głównej świątyni to tradycja jaką po prostu odtwarza się, bez zadawania zbednych pytań i szukania wyjaśnień.

Deep in the dark corners of main temple there is a hole. Give it a try, three times, with a colourful rag, you throw it in and baraka is yours. Of course, don’t forget your donation.

***

Inny sposób zdobycia odrobiny szczęścia, błogosławieństwa z grobowca sheikha Adiego to dziura w ścianie w jednej z najgłębszych komnat świątyni. Możesz spróbowac trzy razy, jeśli kolorowa szmata trafi do środka, baraka jest twoje.

Yazidi are highly hierarchized, there are very specific functions for many members, system that reminds some secret society, or a Sufi tariqa where serving is a way of spiritual development. This man has one role only, walks around Lalish, distributes strong coffee and collects donations.

***

Jazydzi mają bardzo ścisłą hierarchię, różni członkowie społeczności pełnią różną funkcję, system przywodzący na myśl tajne stowarzyszenia, albo ścieżkę sufi, w której służenie innym rozumiane jest jako droga do duchowego rozwoju. Ten mężczyzna przez cały czas trwania festiwalu ma tylko jedną rolę, chodzipo okolicy i częstuje bardzo mocną kawą, za którą zbiera datki.

Every night during the autumn festival in Lalish sema ceremony is held in the courtyard of the main temple adorned with giant serpent. Its name, sheikhs, pirs, fakirs,qawwals and murids taking part, circular movement of the procession, all this reminds about links of Yazidi to Sufi traditions. No wonder, Sheikh Adi who re-organized Yazidi worship and who is buried in the temple was a Sufi saint. His impersonation is most important figure of the ceremony.

***

Co noc podczas dorocznego zgromadzenia Jazydów w Lalish na dziedzińcu przed główną świątynią oznaczoną wizerunkiem węża ma miejsce ceremonia zwana sema. Jej nazwa, jak i uczestnictwo hierarchii fakirów, szejków, pirów, kawali i muridów poruszających się w transowym rytmie w zataczającej kręgi procesji, wszystko to przypomina o związkach tutejszej tradycji z sufizmem. Nic w tym dziwnego, szejk Adi którego pochowano w tej świątyni, i który przeorganizował religię Jazydów i nauczał ich przez wiele lat, był sufickim świętym, przyjacielem Abdul Qadira Gilani. Postać z ukrytą twarzą reprezentuje szejka pokazującego się tylko raz do roku, w trakcie jesiennego święta.

After first few days of the festival serious problems with network coverage started, it basically stopped working. Rumour has it that Yazidi elders contacted mobile phone companies and requested to it switch off in Lalish, as too many youth used their mobile phones for flirting and making immoral appointments in the bushes. For Yazidi who are not allowed to marry with outsiders annual gathering at Lalish is excellent occasion for matchmaking.

***

Po kilku pierwszych dniach festiwalu w Lalish zaczęły się poważne problemy z zasięgiem komórek, w zasadzie przestały działać. Po dolinie poszła plotka że starszyzna Jazydów skontaktowała się z operatorami sieci i kazała im wyłączyć ją na terenie Lalish, bo zbyt wiele młodzieży zaczęło uzywać swych telefonów jako narzędzia flirtu i umawiania się na niemoralne spotkania w krzakach. Dla Jazydów którzy żyją przeważnie w odosobnionych wioskowych społecznościach spotkanie w Lalish jest doskonałą okazją do swatów.

Sometimes things just don’t work out. Kochek, female seer is telling the future for young Yazidi, related to his relationship with Muslim girl whom he plans to leave. Yazidi are not supposed to marry outside their religion.

***

Czasami te sprawy się po prostu nie układają. Kochek, tutejsza wróżbitka przepowiada przyszłość młodemu Jazydowi, co do jego związku z muzułmanką, którą chce on zostawić. Jazydom nie wolno żenić się poza swą religią.

Sometimes things are all right   / Kiedy indziej wszystko się udaje.

Wedding is here, as in most traditional societies, very special event. It is important transition point of no return, divorce is very rare. All the behaviour, customs and wedding rituals are detailed and known to most Yazidis.

Slaughtered goat and candies that have just been thrown at bride and groom during Yazidi wedding near Lalish in north Iraq.

***

Wesele jest tutaj, jak w większości tradycyjnych społeczności, szczególnym wydarzeniem. To ważny moment przejścia, zwykle bez powrotu, rozwody są rzadkością. Wszystkie zwyczaje, zachowania i rytuały związane z weselem są dokładnie ustalone , zwykle przestrzegane od pokoleń, i znane większości Jazydów.

Zarżnięty na szczęście kozioł i cukierki jakimi przed chwilą obrzucono młodą parę podczas wesela niedaleko Lalish.

One big problem that can damage marriage is infertility. It is higly inconceivable to make it a choice to have no children, so if they are not coming, fear and problems come into the home. But there are solutions. Remaining shamanic practices are plenty in Yazidism. Special trees, like those on the slopes of mount Arafat, are believed to have fertility powers and pieces of material are attached to their branches by those who dream about offspring.

***

Typowy i poważny problem jaki zniszczyć może małżeństwo to bezpłodność. To nie do pomyślenia aby świadomie zrezygnować z posiadania dzieci, więc jeśli one się nie pojawiają, obawy i kłótnie wkraczają do rodzinnego domu. Ale są rozwiązania. Jazydyzm jest pełen starych tradycji szamańskich. Specjalne drzewa, jak niektóre z rosnących na zboczach góry Arafat, są uważane za magiczne, o zdolnościach sprowadzenia potomstwa, stąd liczne skrawki materiału zawieszane przez tych którzy chcą się skutecznie rozmnożyć.

Good things come to those who wait. / Wszystko dobre co się dobrze kończy.

Among many layers from various religions and traditions of Middle East, Yazidi baptism that happens usually during annual festival in Lalish is clearly a Christian influence.

***

Pomiędzy wieloma warstwami z licznych religii Bliskiego Wschodu jakie wplecione są w wierzenia Jazydów, chrzest, zwykle mający miejsce podczas dorocznego święta w Lalish to wpływ zdecydowanie chrześcijański.

But it is just a beginning of troubles. When young babies are restless, they cant sleep, best remedy is bark of another magical tree growing in Lalish placed under pillow. But it must be gathered with teeth.

***

Ale to zaledwie początek kłopotów. Kiedy małe dzieci nie mogą spać i uprzykrzają życie płaczem, najlepszym na to sposobem jest wsadzenie im poduszkę kory innego magicznego drzewa jakie rośnie w Lalish. Ale zebrać je trzeba zębami.

Soon the young ones grow up and the circle starts again. / Wkrótce młodzi podrastają i cykl życia zaczyna się od nowa.

The old ones can finally rest. / Starsi mogą w końcu odpocząć

Yazidi gathering in Lalish seems to be female rich oasis in the desert of masculinity that stretches across Anatolia, into the plains of Mesopotamia. Iraqi Kurdistan is quite conservative , you dont see many women in the streets even in a day, and they are well covered, at night there are only men. Yazidi girls seem to have a certain degree of liberty , as a consquence, they are less shy, much easier to talk to, and to photograph. They are in their best outfits and full make up during the annual gathering in Lalish, as besides being religious event it is also occasion for matchmaking in this closed community. Yazidis do not marry with outsiders, it is consider grave sin and means exclusion from Yazidi religion, one can become Yazidi only by birth. This results in various problems, from genetic anomalies being consequence of too close ties between cousins marrying each other, to ritual honor killings of Yazidi girls for having wrong type relations, or, in extreme cases, even for wrong text message send to their phones ( famous story not so long ago from Jebel Sinjar )

***

Zgromadzenie Jazydów w Lalish wydaję się być bogatą w kobiety oazą na męskiej pustyni rozciągającej się od wyżyn Anatolii. przez Mezopotamię i daleko na wschód. Iracki Kurdystan jest dość konserwatywny, nie widzi się wielu kobiet na ulicy nawet w ciągu dnia, i są one porządnie pozakrywane, w nocy zaś liczne kawiarnie, ulice, place zapełniają wyłącznie mężczyźni. Dziewczyny Jazydów mają z pewnością więcej wolności, w rezultacie są mniej nieśmiałe, łatwie nawiązać z nimi kontakt a nawet fotografować. Tutaj w Lalish, podczas dorocznego festiwalu prezentują się w najlepszych strojach i pełnym, nieco przesadzonym makijażu, impreza ta poza charakterem religijnym jest też bowiem doskonałą okazją do flirtu, byc może swatów, trudna sprawa w tej zamkniętej społeczności. Jazydzi nie żenią sie z obcymi, to śmiertelny grzech oznaczający automatyczne wykluczenie z religijnej wspólnoty, której członkiem można zostac jedynie przez urodzenie w jazydzkiej rodzinie. Wynikają z tego liczne problemy, od genetycznych anomalii bedących rezultatem kontaktów seksualnych między zbyt bliskimi kuzynami, po rytualne zabójstwa jazydzkich dziewczyn, za zachowania plamiące honor rodziny, co oznaczać może nawet nie sam niewłaściwy romans, ale nawet podejrzenie ( jak w słynnej historii z Jebel Sinar gdzie niedawno rodzina zabiła córkę za smsa znalezionego w jej komórce, który trafił tam przez pomyłkę )