Lalon Fakir says :

“You will find the priceless gem
At the present
Worship the simple Man as divine
Worship the human feet
You will get the
Quintessence of eternity”

Lalon Fakir mówi :

“Właśnie tu i teraz znajdziesz bezcenny klejnot
Czcij prostego człowieka jako Boga, czcij stopy jego
a zbliżysz się do istoty wieczności”

“Where lies this mystery of human soul?
Where from I came and where shall I go?
Lalon’s says:
How does the strange bird
flit in and out of the cage,
If I could catch the bird
I would put it under the fetters of my heart.
The cage has eight cells and nine doors.
Above is the main Hall with a mirror chamber
O my mind, you are enamoured of the cage..
little knowing that the cage is made of raw bamboo,
and may any day fall apart

Lalon says: Open the cage, look how the bird wings away!”

“Gdzie leży tajemnica ludzkiej duszy?
Skąd przybyłem, dokąd pójdę?

Lalon mówi :

Jakże ten dziwny ptak,
wciąż z klatki ulatuje i do niej wraca
Gdybym tylko mógł go schwytać
Splątałbym go więzami swojego serca
Ta klatka ma osiem pokojów i dziewięć bram
Ponad nimi główna komnata, sala luster.
O umyśle który ją stworzyłeś i w klatce jesteś zakochany
Pamiętaj, nietrwała, rozpaść się może w każdej chwili

Pozwól wcześniej ptakowi odlecieć.”

The songs of Bauls are designed as conversation, question and response, often sung by guru and disciples as part of teaching process. They speak of most important philosophical issues and as such can not be direct, are saturated with riddles, the riddles that can only be fully solved by each individual life, the whole answer is inside each human being. That is why Baul traditon so often mingles with Sufism, that claims there is not one way, but many, although they lead to same conclusion. Bauls and Sufi fakirs are close friends, sometimes those distinctions are blurred, often on purpose, as they avoid being put in cages, and labelled. In hundreds of years of such existence, of organic growing, assimilating views of the other, Bauls embraced elements from Hinduism, Tantric Buddhism, and Sufi Islam, discarded what did not suit them and developed their own unique belief system from what remained. With this eclectic approach to spirituality, they seek to distill from all religious disciplines the simplest, most natural, and direct approach possible to God. They believe that authentic worship of God takes place only deep within each person where ‘God’, the divine ‘man of heart’ is enshrined. Hence, the essence of Baul belief is that God is hidden in the heart of man and neither priest nor prophet, nor the rituals of any organized religion will help man to find God there. They believe that church, temple, and mosque only stand in the way and impede this search. To the Baul, our bodies are the temples – the shrine of the soul. So they are on the far side side from those who claim the world of the spirit being opposite to this, material world, on the contrary, this world and this body is what we have at our disposal , what we must take care of.

The Bauls believe that the God within them is the same as the God within all human beings. Therefore, there is no reason not to be at peace with all of mankind regardless of how one chooses to recognize their version of the ‘Supreme Being’ or practice their faith.

Of course, in the ancient and traditionally strict religious Far East, their way tended to stimulate some controversy. Consequently, for at least the last 600 years, both orthodox Hindus and Muslims have branded them as ‘mad’. They were scorned, disregarded by Bengali elites ( until Tagore, the famous Nobel winner started to promote Baul heritage, then of course crowd followed ), they were even persecuted, all too common fate of all the mystics preaching similar message to radical to establishment to accept, from ancient gnostics to Sufi martyrs such as Al-Hallaj. Lalon Fakir sings :

“Fakir Monsur Hallaj said
I am the truth
It was correct for Lord’s law
Shariat does not understand.”

Pieśni Baulów mają formę rozmowy, pytania i odpowiedzi, często na żywo śpiewane są właśnie jako dyskurs między guru a jego uczniem. Wyjaśniać mają przy tym zwykle ważne filozoficzne kwestie, nie mogą być więc zbyt jednoznaczne i dosłowne, pełne są zagadek które w pełni rozwikłać może każdy wewnątrz siebie, poprzez własne życie. Dlatego tradycja Baulów tak często zbliża się do filozofii sufizmu który mówi o tym że nie ma jednej drogi, ale tyle dróg ile ludzi nimi kroczących, chociaż wszystkie prowadzić mają do tego samego wniosku. Baulowie i fakirzy to zwykle bliscy przyjaciele, czasem to rozróżnienie nie ma znaczenia, czasem celowo jest negowane przez nich samych, niechętnych szufladkowaniu. Przez setki lat takiego funkcjonowania, organicznego rozwoju, przyswajania poglądów swych braci i sąsiadów Baulowie przejęli elementy filozofii hinduizmu, tantrycznego buddyzmu, sufizmu, pozbyli się tego co nie odpowiadało ich praktyce i samoobserwacji, i rozwinęli własny, unikalny system wierzeń. Jego rdzeń to wydestylowane z wielu tradycji jak najprostsze, jak najbardziej naturalne i bezpośrednie podejście do kwestii Boga. Wierzą, że autentyczne oddanie mu czci ma miejsce tylko we wnętrzu każdego człowieka, gdzie żyje mityczny “człowiek serca”, coś co w dualistycznym rozumieniu, zrozumiałym także przez chrześcijan, byłoby odbiciem boskich cech, ale w niedualistycznym postrzeganiu świata Allah to Adam. Aby to zrozumieć, nie jest potrzebny żaden kapłan ani rytuał zorganizowanej religii, wręcz przeciwnie, odrzucając boskość człowieka popełniają one dokładnie ten sam błąd co upadły anioł, a przez fałszywe podziały, kościół, świątynia i meczet stoją na drodze do zrozumienia. Dla Baulów jedyną świątynią jest ciało. W takim rozumieniu dalecy są od uduchowionych mistyków odrzucających ten świat – wręcz przeciwnie, ten świat, tu i teraz to właśnie to co mamy do dyspozycji i o co mamy dbać.

Baulowie wierzą, iż Bóg w nich to oczywiście ten sam Bóg co w każdej innej ludzkiej istocie, nie ma więc żadnego powodu by nie żyć w pokoju z całą ludzkością, wszystkimi, nieważne jakimi słowami określaliby swą duchową rzeczywistość, jak wyglądałaby ich praktyka. Oczywiście od zawsze w tradycyjnie religijnym i pełnym podziałów świecie południowej Azji takie poglądy wzbudzać musiały kontrowersje. Przez ostatnie 600 lat zarówno konserwatywni Hindusi jak i muzułmanie nazywali Baulów szaleńcami. Wyśmiewano ich, pogardzano jako niewykształconymi żebrakami ( elity Bengalu zmieniły zdanie niczym barany dopiero gdy kulturę Baulów zaczął promować pierwszy indyjski noblista, Rabindranath Tagore ) , często nawet prześladowano , typowy los mistyków głoszących nowinę zbyt radykalną do zaakceptowania przez establishment, od starożytnych gnostyków po męczenników sufi takich jak Al-Hallaj. O tym ostatnim śpiewa Lalon :

“Fakir Monsur Hallaj rzekł
Ja jestem Prawdą
Tej boskiej zasady
nie rozumieją ludzkie prawa,
Sharia”

The photos above come from one evening in a remote village in Nadia, region in Bengal where tradition of Bauls and fakirs is strongest , before partition one with Kushtia in today Bangladesh, where Lalon Fakir came from.

Some ambient sound can be heard here :

“Debashish Sen sings Baul poetry”

Powyższe zdjęcia oraz nagranie  pochodzą z wieczoru w małej wiosce połozonej na pograniczu Indii i Bangladeszu, w regionie będącym ojczyzną Baulów, fakirów, w tym samego Lalona :

“Debashish Sen śpiewa poezję Baulów”

“That is why, brother, I have become a crazy Baul.
I do not obey any master or order.
Man-made distinctions don’t affect me.
I dwell in the joy of love that springs forth from my being.
Love knows no separation, but only the eternal meeting of hearts.
And so I am joyful, I am singing and dancing with one and all.
That is why, brother, I have become a crazy Baul.”

“Dlatego właśnie, bracie, zostałem szalonym baulem.
Nie podlegam żadnym mistrzom ani rozkazom.
Ludzkie podziały mnie nie dotyczą.
Żyję w radosnej miłości, która tryska z mego istnienia.
Miłość nie zna podziałów, tylko wieczne spotkanie serc.
Jestem radosny, śpiewam i tańczę ze wszystkimi.
Dlatego właśnie, bracie, zostałem szalonym baulem. ”

( tłum. Justyna Rodzińska-Nair )

This is opening of new story from Bengal, another visit to Bauls and fakirs, mystics that walk the path beyond religions. This is tradition dating back to middle ages, of itinerant musicians – philosophers, rebels to authority, class and caste. The essence of it is that the divinity dwells nowhere else but inside each human being who itself must be worshipped, it is one and only temple, and the quest for releasing it, through music, tantric practice but most of all, through knowing oneself is the purpose of life. Bauls, word based on Sanskrit word meaning “mad” belong to the family of God’s fools, including Sufi mystics, Orthodox medieval holy madmen , sadhus and many others. The photos that will follow mostly come from their annual meeting, Kenduli mela, held in honour of 12th century poet Joydev.

To początek nowej historii z Bengalu, kolejna wizyta u Baulów i fakirów, mistyków podążających ścieżką poza religiami. To tradycja sięgająca korzeniami średniowiecza, wędrowni muzycy – filozofowie, rebelianci wobec konwencjonalnych autorytetów, hierarchii i kast. Sedno filozofii Baulów mówi o tym że wszystko co święte mieści się wewnątrz człowieka, w jego sercu, jedynej świątyni. Jedyne co musimy zrobić, to uwolnić to niczym ptaka zamkniętego w klatce, poprzez poznanie swojego wnętrza. Baulowie, należą do starej rodziny Bożych głupców, obok mistyków sufi, prawosławnych średniowiecznych szaleńców, sadhu i wielu innych. Zdjęcia zamieszczone w najbliższym czasie pochodzą z ich dorocznego zgromadzenia, festiwalu Kenduli, organizowanego ku czci dwunastowiecznego poety o imieniu Joydev.

Tribal hills, Bangladesh and Burma borders / Terytoria plemienne, pogranicze Birmy i Bangladeszu.

It is still Bangladesh, tribal hills beyond Bandarban and Ruma, beyond Boga Lake, but many people here speak the same language as those near Mizoram in India, live the same life as hill tribes in nearby Burma. In the jungle, manmade borders mean even less then in nationalistic farmlands and cities. Life is quiet, peaceful and so are the people, not raising voice, shy smiles, gentle movements. Very poor, but jungle provides. Forest deer, says the hunter, is our favourite meat.

To wciąż Bangladesz, terytoria plemienne za Bandarban i Ruma, za jeziorem Boga, ale wielu z tutejszych mówi podobnymi językami jak ci z Mizoram w Indiach, żyje jak plemiona w pobliskiej Birmie. W dżungli granice wytyczone przez człowieka dla rzeczywistości znaczą mniej niż na nasyconych nacjonalizmem rolniczych płaskowyżach i miastach. Życie płynie tu powoli, ludzie są spokojni, rzadko podnoszą głos, nieśmiało uśmiechają. Bardzo biedni, blisko natury.  Jedzą świnie które jedzą fekalia, polują kiedy jest na to pora. Leśny jeleń, mówi myśliwy, to najlepsze mięso.

Wiele lat minęło od czasu gdy program “Pieprz i wanilia” był oknem na świat tak odległy, że nie do końca wiadomo czy istniejący, świat skąd pochodziły rzadkie pomarańcza jakie dostawaliśmy na przykład na Gwiazdkę , świat łykany w powieściach o przygodach Tomka na przemian z pierwszymi wydawanymi w Polsce nowelami fantasy. Tego samego roku pewnie pod choinką znalazłem “Władcę Pierścieni” i torbę mandarynek, kiedy Tony Halik opowiadał w telewizji o krainach gdzie rosną przyprawy…Czy myślałem wówczas że kiedyś będzie to moja codzienność, czy spodziewałem się że kilkanaście lat później nudził się będę w krainie imbiru, że zdjęcia stamtąd nudzić zapewne będą odbiorców z niegdyś szarej krainy gdzie jedna blada kolorowa ilustracja podróżniczej książki pobudzała wyobraźnię, a teraz…znudzeni na śmierć…

Many years passed since my childhood in communist Poland, then adolescence in time of transition, when one of most popular TV shows was ” Pepper and vanilla”, showing us the cultures and places so distant and unreal, it was easy to merge them in my imagination with lands from first fantasy novels published behind Iron Curtain. These were times when things like oranges were luxury, only bought for times like Christmas. I ate them reading another present, “Lord of the Rings”, escaping in dreams from grim faces and grey cities of Eastern Europe…Could I have predicted then that several years later I could be bored in the land of ginger , taking pictures that may not even be noticed by people of my country, who from isolated tribe hungry for anything from the outside world grew to be wealthy but never content, bored to death consumers of sensations?

Hiking in Bangladesh / Pieszo przez wzgórza Bangladeszu.

Sunday is a special day, Jisu Krist created world in six days, and on seventh he rested, says village teacher delegated here into remote hill areas near Myanmar border by his church from north of Bangladesh. He is one of many missionaries that since British times compete with Hindu and Muslim for souls of adivasi, tribals who until recently kept their natural religions. But they didn’t have those books that hold truth, and bright red plastic water jugs and aluminium spoons, and lightbulbs, and t-shirts. So Jisu is good and those who donated to the church will get presents after the mass. Well, and Jisu doesn’t mind  eating pigs, that is nice of him too. /

Niedziela to szczególny dzień, bo Jisu Krist stworzył świat w sześć dni a siódmego odpoczywał, mówi wioskowy nauczyciel oddelegowany tu na plemienne tereny przy granicy z Birmą  przez swój kościół z północy Bangladeszu. Jest jednym z wielu misjonarzy jacy od czasów Brytyjczyków konkurują z hinduistami i muzułmanami o dusze adivasi, rdzennych mieszkańców tych ziem, członków plemion które do niedawna trwały w pierwotnych wierzeniach, religiach natury. Ale nie było tu wcześniej tych mądrych książek z prawdą, kolorowych plastikowych dzbanków na wodę, aluminiowych łyżek i żarówek i t-shirtów, tych wszystkich wspaniałych darów od ludzi Jisu, które będą rozdawane po mszy wśród najbardziej gorliwych wyznawców. No i Jisu nie ma nic przeciwko jedzeniu świń, ważny argument.

Tribal hill areas of eastern Bangladesh / Terytoria plemienne, wschodni Bangladesz.

Smoky dream of trance, music, remembrance, healing, escape. Loud drums, quiet tears, party mood or fixing what is broken. Is it real , is it fake.  A bit of this, a bit of that. Exploration that does not answer questions but opens new paths. Sufi of Pakistan. Another night in Lahore.   /

Jak rozdzielić co jest prawdziwe a co udawane, co jest pozą a co głębokim doświadczeniem, czy nie jest tak że udawanie to czarowanie rzeczywistości, i jeżeli pamiętać o maksymie Rumiego “Bądź takim jak się wydajesz, ukazuj się takim jak jesteś”, obie się kiedyś spotkają, fantazja i rzeczywistość. Noce w grobowcach sufi w Lahore wydają się snem, dream quality jak mówi napis na czyjejś bluzie. Sen w hipnotycznym rytmie, w dymie, sen o ucieczce a może o naprawianiu tego co złamane.

At home of Mithu, one of Sain brothers of famous dhol masters from Lahore, frequent guests at Thursday night sessions at Shah Jamal grave. Family guy, simple man, good person. /

W domu Mithu Saina, jednego ze słynnych braci bębniarzy z Lahore, częstych gości na czwartkowych ceremoniach w grobowcu Shah Jamala. Rodzinny ciepły człowiek, ciekawa postać.

Scenes from the shrine. Aside from the main mazzar , in between graves, there is a space where fire burns, tea is brewed, chillums and joints are passed around, but most of all, crazy, energetic, wild drums beat the rhytms and drive those who frequent Shah Jamal into ecstasy, for some probably entertainment on its own, one of few options for party in austere and tense modern Pakistan, for others however a teaser , a sample of something deeper, reality that can be reached on more stable basis through hard and unclear path, guided by spiritual leaders or on their own, path of qalandar, anarchist mystic. /

Sceny z nocy w Shal Jamal. Na uboczu od głównego grobu, wśród pomniejszych świętych, jest kawałek przestrzeni gdzie płonie ogień, gotowana jest herbata, jointy i chillumy wędrują pomiedzy zgromadzonymi, a wszystko w głośnym, dzikim rytmie dholi , bębnów które wzywają do podróży w ekstazę, dla niektórych to zapewne  dobra rozrywka , jakich mało w spiętym, poważnym klimacie współczesnego Pakistanu, kraju z problemami. Inni zapewne dostają tutaj przedsmak czegoś więcej, krótką wizytę w rzeczywistości w której niełatwo na stałe zamieszkać, do jakiej prowadzi cięzka i pełna wyrzeczeń ścieżka. Święci na których grobach gromadzą się sufi to przewodnicy na tej ścieżce , przynajmniej niektórzy i dla niektórych, a czasem konkrentne świadectwa, rodzaj “success story” dla kolejnych adeptów , kalandarów – mistyków anarchistów.

Even stranger is what followed later in that evening. With Mithu, Gonga, their huge drums and some other musicians we crammed into a van to go through empty streets of Lahore to another shrine, to pay homage to living saint. I was not expecting what I saw. Queued in front of a small building, told to hide camera away, mood of respect, reverence, men sitting in the first room, smoking charas, talking in quiet voices, a green curtain, I see Gonga bowing down behind it, but I see not exactly who is there. A large LCD TV on the wall inside that second room can be seen through the opening, showing looped images from Mecca. Finally is my turn to enter. On the bed, with casual pose,  wrinkled hand heavy with rings,  fingernails curled into claws, small but curious red eyes, a man is looking at me. He sports long , grey dreadlocks, matted in chaotic way, nothing like neat and equal fashion rastas of today. A big spliff in his mouth, a content approval when I pay respect. Living saint, so they say, last 20 years in that room, doing NOTHING , save from drinking chai and smoking kilograms of hashish.  A hard thing to understand for a visitor from culture that praises activity, but he is treated like this, all is centred around him, hundreds of pictures on the wall, his holy bicycle ( just like my grandfather’s), devotees gathered to sing and play instruments in his glory and glory of their God.  When he dies ( or his physical body dies ), this place will turn into a mazzar, sacred grave, and people will gather here just like now, just like at Shah Jamal. Beautiful continuity, link across generation. But for now, I can not help but think, what is in a mind not nourished by food or sensations of external world, but stoned for several years.

Jeszcze dziwniejsze było to co nastąpiło później tej nocy. Razem z Mithu, Gonga, ich wielkimi bębnami i jeszcze kilkoma innymi muzykami zapakowaliśmy się do ciasnego vana i pojechaliśmy przez puste już o tej porze ulice Lahore do innego szczególnego miejsca, aby złożyć hołd żyjącemu świętemu. Nie byłem przygotowany na to co tam zobaczyłem. Stałem w kolejce do wejścia do małego pokrytego kafelkami budynku, na sporym dziedzińcu wypełnionym derwiszami i zwykłymi pielgrzymami, powiedziano mi bym schował aparat, nastrój szacunku, niemalże strachu, mężczyźni siedzący w pierwszym pomieszczeniu, palący haszysz, rozmawiający ściszonymi głosami. Dalej, za zieloną zasłoną widzę Gongę w głębokim ukłonie, nie widzę przed kim. Duża plazma na ścianie tej wewnętrznej komnaty w kółko nadaje zapętloną transmisję z Mekki. W końcu jest moja kolej aby wejść. Na łożu, w swobodnej pozie, pomarszczone dłonie ciężkie od pierścieni, paznokcie zwijające się w długie szpony, małymi czerwonymi i zaciekawionymi oczkami patrzy na mnie starzec z grubymi kołtunami splątanymi na głowie.  Wielki joint zwisa mu z kącika ust, z zadowoleniem przyjmuje cudzoziemca przynoszącego wyrazy szacunku. Żywy święty, tak o nim tu mówią, ponoć ostatnie dwadzieścia lat spędził w tym pokoju, nie wychodząc, nie jedząc, nie robiąc nic poza piciem herbaty i paleniem kilogramów haszyszu. Trudno to zrozumieć komuś kto przyjeżdża tu z kultury wielbiącej aktywność i namacalne empirycznie osiągnięcia, ale tu naprawdę jest on traktowany jak ktoś nadzwyczajny, w centrum wszystkiego, setki jego portetów na ścianach, jego święty rower w rogu sali, wyznawcy zgromadzeni aby śpiewać i grać na instrumentach ku chwale świętego, jak i dla Alego , Lal Shahbaza i innych.

Kiedy umrze, a raczej , jak mówią sufi, ożeni się z wiecznością, to miejsce zapewne zamieni się w kolejny grobowiec, na którym gromadzić będą się kolejne pokolenia w czwartkową noc, lata od teraz, tak jak robią to na grobie Shah Jamala, Baby Farida, Bulle Shaha…Piękna ciągłość, łączność między pokoleniami. Ja jednak nie mogę przestać myśleć z fascynacją, co jest w tej głowie, pozbawionej wrażeń z zewnętrznego świata, odżywianej przez lata jedynie haszyszowym dymem.

The time in Lahore leaves me hungry for more, to go deeper into that world , a window into history, before it is gone, to explore anarchic spirituality of qalandars of the southern Sindh. Perhaps soon the time will come.

Po Lahore mam ochotę na więcej. Na pustynie południowego Sindhu, na podążenie dalej ścieżką fakirów, eksplorację anarchicznej duchowości fanów Czerwonego Sokoła. Być może wkrótce.