(…) Zrozumiane? Wszystkie wasze myśli, uczucia, nawet doświadczenia religijne, są niczym innym jak interakcją różnych mas które się na was składają. Nauka zdaje się negować nasze własne dusze.

 

Chociaż ta negacja duszy wydaje się podążać za najpełniejszą ekspresją tegoż mechanizmu, zorganizowana religia nie ma zamiaru rzucić wyzwania samemu mechanizmowi. Religie właściwie zgadzają się z ortodoksyjnym poglądem naukowym, iż wszechświat operuje według zasad mechaniki, poza specjalnymi okolicznościami, w których istota zewnętrzna w stosunku do materii, zwana Bogiem, ingeruje w deterministyczne prawa wszechświata podczas zdarzeń zwanych cudami. Rozdzielając Boga od wszechświata i przyznając mu rolę zegarmistrza i sporadycznego fabrykanta cudów, odpowiedź jaką kościół daje nauce tylko popiera jej despiritualizację życia, jak można było oczekiwać w związku z tym, że obie instytucje są tworzone przez te same fundamenalne kulturowe siły. Zarówno w naukowym jak i w religijnym punkcie widzenia, człowiek jest w zasadzie samotny – w pierwszym wypadku ponieważ Boga nie ma wcale, w drugim ponieważ Bóg został oddzielony od materialnego świata w jakim żyjemy.

 

Rozmontowanie kartezjańskiego teatru przez Denetta to tylko ostatni krok na drodze rozdzielenia ducha i materii, ponieważ kiedy już duch został zredukowany ( jak przez Kartezjusza ) w punkt samo-świadomości, oddzielony od ciałomaszyny, staje się zupełnie zbędny w materialnym świecie, a zatem i dla nauki. Odłączony od materii, dla wszystkich praktycznych powodów mógłby w ogóle nie istnieć. 

 

 

 

 

 

…

 

 

 

 

 

(…) Ci filozofowie [ Nowi Humaniści ] ogłosili krucjatę przeciwko swojemu wybranemu wrogowi numer jeden, siłom religii, które odwołują się do naszego intuicyjnego poczucia sensu i znaczenia życia relegując go do zewnętrznego boga, ducha czy równoważnej siły napełniającej życie i wszechświat znaczeniem. Filozoficzne problemy tego dualizmu są dobrze znane – przede wszystkim, jeżeli pozamaterialny duch wpływa na materię w jakikolwiek sposób,jak może wciąż być pozamaterialny? Jeżeli jest materialny, w którym ze składników materii rezyduje? Główne fizyczne siły są już, jak się twierdzi, znane i opisane w równaniach. I jak lubią pokazywać Nowi Humaniści, kraina tajemnicy, która potrzebowałaby innych sił, coraz bardziej się kurczy, pozostawiając teistom tylko dwa widoczne wybory: (1) oddać materialny świat w całości nauce, sprowadzając duchowość do zaledwie zjawy w maszynie, absolutnie impotentnej i bez znaczenia albo (2) zwyczajnie wyprzeć dowody nauki, odmawiając wiary, na przykład w ewolucję, pomimo przytłaczających jej dowodów.

 

 

 

 

 

…

 

 

 

 

 

Mamy w związku z tym w naszym społeczeństwie dwa trendy w instytucjonalnej religii. Odpowiadający pierwszemu wyborowi, religijne wierzenia stają się coraz bardziej bez znaczenia dla życia w społeczeństwie, mając niewiele wpływu na sposób w jaki żyjemy, oraz w związku z drugą opcją, znaczące liczby fundamentalistów ewakuują się ze społeczeństwa głównego nurtu, w spolaryzowany świat zbawionych versus niewiernych. W tym pierwszym wypadku, religia nie ma wpływu na materialne życie, niezależnie od religijnej metki wszyscy oglądamy te same programy w telewizji, wspieramy te same drużyny, kupujemy te same marki, chodzimy do tych samych szkół. Ponieważ nie ma znaczenia dla materialnego świata, religię można trzymać poza klasą, poza biurem, poza konwersacją. W drugim wypadki, odzwierciedlając ich wyparcie konsensusu co do faktów na temat świata, niektóre religijne grupy wycofują się w wyspiarską subkulturę w której religia ponownie przenika każdy aspekt życia. W związku z tym edukują swoje dzieci w domu, związują się tylkoz innymi o takich samych religijnych przekonaniach, chronią dzieci przed “demonicznymi wpływami” typu Harry Potter czy Pokemon, wystrzegają się telewizji, muzyki rockowej i popularnej kultury, a nawet formują swe własne wspólnoty, czasem za uzbrojonym murem. Ta oblężona twierdza to jeszcze jedna permutacja usunięcia się z tego świata, charakterystyczna dla współczesnej religii.

 

 

 

 

 

…

 

 

 

 

 

Podczas gdy Daniel Denett jest wojownikiem naukowej ortodoksji i twardym wyznawcą Programu Naukowego, jego praca tworzy scenę dla powrotu do w pełni uduchowionego wszechświata. Udało mu się bowiem rozmontować podział rzeczywistości na dwa oddzielne aspekty, ducha i materię, wskazując na iluzoryczną naturę oddzielnego “ja” – kartezjańskiego punktu obserwacji świadomości. To nie jest nowe spostrzeżenie – buddyści twierdzili to samo od tysięcy lat – ale jego praca jest znacząca ze względu na wyjaśnienie w niedualistycznych terminach właściwości świadomości i z powodu pokazania wciąż obecnych w nauce założeń dualistycznych. 

 

 

 

 

 

…

 

 

 

 

 

 

Zatoczyliśmy zatem pełen krąg. Od naszych animistycznych początków, w których duch i materia były jednym, poprzez tysiąclecia poszerzającego się podziału pomiędzy nimi, aż bo ducha stającego się w pełni niematerialnym i tym samym nieistniejącym. Pozostaliśmy sami z materią. Czym różni się to od animizmu?

 

Jest w istocie kluczowa różnica. Leży ona nie w podejściu do ducha, ale w podejściu do materii ! Przywrócenie światu ducha nie dokona się poprzez sprowadzenie do materii pozamaterialnego ducha, ale poprzez zrozumienie,że materia sama w sobie zawiera cechy wcześniej przypisywane duchowi. Cały świat jest duchowy. Nie zawiera ani nie posiada ducha, jest duchem.

 

Ta książka proponuje koncepcję “ja” które nie jest odrębnym, oddzielonym bytem ale wyłaniającym się aspektem skomplikowanych interakcji zawierających nie tylko mózg ale całe ciało jak i środowisko, zarówno fizyczne jak i społeczne. Udawać, iż jest inaczej oznacza odcinać się od większości tego, czym jesteśmy. Zaprowadzone do kartezjańskiego ekstremum, odcina nas nawet od naszych ciał – które nie są już tak naprawdę “ja” ale zaledwie materią – jak i od naszych uczuć. “Myślę, więc jestem”. Bycie leży w samej myśli. Lub jeszcze mniej, ponieważ logika Kartezjusza mówi, iż ja nie jest w myślach, ale w tym, co jest myśli świadome, w punkcie samo-świadomości wyżej wspomnianym. Logiczny wniosek dualizmu ja-inne to zredukowanie ja do niczego. Czyżby to było jeszcze jedne źródło przenikającego nasze społeczeństwo niepokoju? Czy ta stopniowa redukcja ja do nieistniejącego punktu świadomości, w wyparciu wszystkiego czym jesteśmy, może być powodem, dla którego kompulsywnie dodajemy do siebie tyle nie-ja, tyle materialnych i społecznych własności, w bezskutecznej próbie odzyskania straconego poczucia bytu?

 

Charles Eisenstein, “Ascent of Humanity” ( 2007 )