Baba Sheikh, highest levels of Yazidi hierarchy. Even the meal he eats is part of the ritual, when he rises, all must rise, when he walks by, people bow their heads and come to kiss him on sleeve of his robe.
***
Baba Sheikh, najwyższy szczebel w hierarchii Jazydów. Nawet posiłek który zjada na dziedzińcu świątyni to część rytuału, kiedy wstaje, wszyscy wstają z nim, kiedy przechodzi ludzie kłaniają się i podchodzą całować skrawke jego szat w nadziei błogosławieństwa.
Complex religious hierarchy of Yazidi, including pirs, fakirs, sheikh etc is a clear result of missionary work of Sheikh Adi, medieval sufi saint who came to Yazidis, most likely tried to teach them Sufi philosophy, and succeeded in adding only another layer of cultural influence. Not long ago after his death his tomb became a site of worship, Sheikh Adi alongside other Sufi saints buried in Lalish obtaining status of half deity- half prophet, or incarnation of creator spirits of this world. It is a common process of fusion of sufism and ancient indigenous beliefs, wherever wandering Sufi preachers with their tolerance for truth existing in various forms and various cultures came to work in new area. That kind of syncretism can also teach us a bit about traditions of tolerance and coexistence in the old East, important lesson in modern world of tensions and so called civilization clash. It may seem absurd that today Yazidi often are not aware of the Muslim component of their heritage, some don’t even realize Sheikh Adi was Muslim, and no wonder – after centuries of persecution, being labelled as satanists by their Muslim neighbours and forcibly converted, no one would like have anything to do with such religion. Clear example when use of force creates adverse effect than the one desired.
In the end it is worth mentioning that relation to Islam is not only one way – there is theory with plenty evidence, that Islam in the area borrowed a lot from old Iranian beliefs, either directly from Zoroastrianism or through the common heritage of the people of the book. It is understood for example that first traces of mystical and spiritual thought in Judaism appear after the return from Babylonian captivity , after the contact with ideas of Iranian origin.
***
Skomplikowana religijna hierarchia Jazydów, w skład której wchodzą takie funkcje ( tytuły ) jak pir, fakir, szejk i wiele innych to wyraźny rezultat misjonarskiej pracy Sheikha Adi, średniowiecznego sufickiego świętego który trafił do Jazydów i najprawdopodobniej próbował uczyć ich islamu i filozofii sufi, ale udało mu się głównie przynieść tutaj kolejną warstwę kulturowych wpływów. Nie minęło za wiele czasu od jego śmierci gdy jego grób stał się miejscem kultu dla kurdyjskich wyznawców, a sheikh Adi razem z wieloma innymi sufickimi świętymi pochowanymi w Lalish zdobyli status pośredni między bótwem a prorokiem, czy też inkarnacjami duchów stworzycieli tego świata. To powszechny proces fuzji sufizmu i starych lokalnych wierzeń, gdziekolwiek dotarli wędrowni suficcy mistycy z ich tolerancją dla prawdy jaką w różnych formach znaleźć można w kulturach i duszach rozsianych po świecie. Taki synkretyzm mówi nam wiele o tradycjach tolerancji i współistnienia na dawnym Wschodzie, ważna lekcja w czasach współczesnych napięć i tak zwanego starcia cywilizacji. Może wydawać się dziś absurdalne że Jazydzi nie są często świadomi muzułmańskiej części swojego dziedzictwa a wielu nie zdaje sobie nawet sprawy że Sheikh Adi był muzułmaninem. Nic w tym dziwnego jednak, po stuleciach prześladowań, oskarżeń o satanizm i przymusowych konwersji nikt nie chciałby mieć do czynienia z religią takich sąsiadów. To dobry przykład tego jak użycie siły do narzucenia swych przekonań może mieć odwrotny niż pożądany skutek.
Na koniec warto wspomnieć że związki Jazydów z islamem nie są jednostronne – istnieje teoria, z wieloma na to dowodami, że tutejszy islam sporo zapożyczył ze starych irańskich wierzeń, albo bezpośrednio z zoroastriańskiej tradycji, albo przez wspólne dziedzictwo ludów Księgi. Uważa się na przykład że pierwsze ślady mistycznych poszukiwań w judaizmie pojawiły się dopiero po powrocie tego semickiego narodu z babilońskiej niewoli, po kontakcie z ideami o irańskim pochodzeniu.
