(…) Nawet przyjaźń nie uciekła od zniszczeń profesjonalizacji. Chociaż truizmem jest powiedzenie, iż pieniądze nie mogą kupić przyjaciół, mogą kupić wiele z funkcji jakie kiedyś spełniała przyjaźń. Jedną z najbardziej odrażających transformacji naszego społecznego kapitału jest komercjalizacja, w formie wiadomości o celebrytach, telenoweli i tym podobnych, intymnego zaangażowania w życia i historie innych ludzi. Jak wcześniej opisano w tym rozdziale, mogą one zastąpić pełne czułości relacje i intymną znajomość z innymi wokół nas podglądactwem żyć odległych lub fikcyjnych osobistości, tymczasowo zaspokajając głód bliskości i wspólnoty. Oczywiście, to wrażenie zaangażowania jest iluzją, to jednostronne zaangażowanie które nie może nigdy być w pełni życiodajne. Pozostawia prawdziwe potrzeby niezaspokojone i ostatatecznie jeszcze silniejsze – doskonała recepta na uzależnienie.

…

(…) Nuda jest cechą charakterystyczną dla współczesnego społeczeństwa z innego powodu : reprezentuje głód autentycznego doświadczenia. Ekonomia konsumpcji wykorzystuje ten głód sprzedając nam sztuczne doświadczenia, coraz większej i większej intensywności. Telewizja i gry wideo są atrakcyjne, bo tymczasowo zaspokajają ten głód, są jednak jednocześnie jedną z głównych przyczyn coraz większej separacji od rzeczywistości. Ponieważ są bardziej intensywne, dramatyczne, głośniejsze niż prawdziwe życie, te staje się w porównaniu z nimi nudne. Dziecko tak przyzwyczaja się do tej ekstremalnej stymulacji elektronicznej rozrywki, iż traci wrażliwość na bardziej subtelne wrażenia. Ponadto, ponieważ zalew bodźców w elektronicznej rozrywce jest tak szybki, umiejętność utrzymania uwagi u dziecka kurczy się w takim stopniu, iż staje się niezdolne do cierpliwej, ciągłej obserwacji. W celu przyciągnięcia uwagi widza, programujący projektują “techniczne wydarzenie” – zoom, zmianę kadru, nowy obiekt – w treść telewizyjną co kilka sekund, stymulując neurologiczną reakcję. Zwany też “efektem zadziwienia”, podlega on prawu przyzwyczajenia, i w związku z tym wymaga coraz większej intensywności – efekty muszą byc coraz bardziej brutalne, głośne, dramatyczne, szokujące. Nic dziwnego, iż rzeczywistość jest taka nudna.

Charles Eisenstein, “Ascent of Humanity” ( 2007 )

(…) Zrozumiane? Wszystkie wasze myśli, uczucia, nawet doświadczenia religijne, są niczym innym jak interakcją różnych mas które się na was składają. Nauka zdaje się negować nasze własne dusze.

Chociaż ta negacja duszy wydaje się podążać za najpełniejszą ekspresją tegoż mechanizmu, zorganizowana religia nie ma zamiaru rzucić wyzwania samemu mechanizmowi. Religie właściwie zgadzają się z ortodoksyjnym poglądem naukowym, iż wszechświat operuje według zasad mechaniki, poza specjalnymi okolicznościami, w których istota zewnętrzna w stosunku do materii, zwana Bogiem, ingeruje w deterministyczne prawa wszechświata podczas zdarzeń zwanych cudami. Rozdzielając Boga od wszechświata i przyznając mu rolę zegarmistrza i sporadycznego fabrykanta cudów, odpowiedź jaką kościół daje nauce tylko popiera jej despiritualizację życia, jak można było oczekiwać w związku z tym, że obie instytucje są tworzone przez te same fundamenalne kulturowe siły. Zarówno w naukowym jak i w religijnym punkcie widzenia, człowiek jest w zasadzie samotny – w pierwszym wypadku ponieważ Boga nie ma wcale, w drugim ponieważ Bóg został oddzielony od materialnego świata w jakim żyjemy.

Rozmontowanie kartezjańskiego teatru przez Denetta to tylko ostatni krok na drodze rozdzielenia ducha i materii, ponieważ kiedy już duch został zredukowany ( jak przez Kartezjusza ) w punkt samo-świadomości, oddzielony od ciałomaszyny, staje się zupełnie zbędny w materialnym świecie, a zatem i dla nauki. Odłączony od materii, dla wszystkich praktycznych powodów mógłby w ogóle nie istnieć. 

…

(…) Ci filozofowie [ Nowi Humaniści ] ogłosili krucjatę przeciwko swojemu wybranemu wrogowi numer jeden, siłom religii, które odwołują się do naszego intuicyjnego poczucia sensu i znaczenia życia relegując go do zewnętrznego boga, ducha czy równoważnej siły napełniającej życie i wszechświat znaczeniem. Filozoficzne problemy tego dualizmu są dobrze znane – przede wszystkim, jeżeli pozamaterialny duch wpływa na materię w jakikolwiek sposób,jak może wciąż być pozamaterialny? Jeżeli jest materialny, w którym ze składników materii rezyduje? Główne fizyczne siły są już, jak się twierdzi, znane i opisane w równaniach. I jak lubią pokazywać Nowi Humaniści, kraina tajemnicy, która potrzebowałaby innych sił, coraz bardziej się kurczy, pozostawiając teistom tylko dwa widoczne wybory: (1) oddać materialny świat w całości nauce, sprowadzając duchowość do zaledwie zjawy w maszynie, absolutnie impotentnej i bez znaczenia albo (2) zwyczajnie wyprzeć dowody nauki, odmawiając wiary, na przykład w ewolucję, pomimo przytłaczających jej dowodów.

…

Mamy w związku z tym w naszym społeczeństwie dwa trendy w instytucjonalnej religii. Odpowiadający pierwszemu wyborowi, religijne wierzenia stają się coraz bardziej bez znaczenia dla życia w społeczeństwie, mając niewiele wpływu na sposób w jaki żyjemy, oraz w związku z drugą opcją, znaczące liczby fundamentalistów ewakuują się ze społeczeństwa głównego nurtu, w spolaryzowany świat zbawionych versus niewiernych. W tym pierwszym wypadku, religia nie ma wpływu na materialne życie, niezależnie od religijnej metki wszyscy oglądamy te same programy w telewizji, wspieramy te same drużyny, kupujemy te same marki, chodzimy do tych samych szkół. Ponieważ nie ma znaczenia dla materialnego świata, religię można trzymać poza klasą, poza biurem, poza konwersacją. W drugim wypadki, odzwierciedlając ich wyparcie konsensusu co do faktów na temat świata, niektóre religijne grupy wycofują się w wyspiarską subkulturę w której religia ponownie przenika każdy aspekt życia. W związku z tym edukują swoje dzieci w domu, związują się tylkoz innymi o takich samych religijnych przekonaniach, chronią dzieci przed “demonicznymi wpływami” typu Harry Potter czy Pokemon, wystrzegają się telewizji, muzyki rockowej i popularnej kultury, a nawet formują swe własne wspólnoty, czasem za uzbrojonym murem. Ta oblężona twierdza to jeszcze jedna permutacja usunięcia się z tego świata, charakterystyczna dla współczesnej religii.

…

Podczas gdy Daniel Denett jest wojownikiem naukowej ortodoksji i twardym wyznawcą Programu Naukowego, jego praca tworzy scenę dla powrotu do w pełni uduchowionego wszechświata. Udało mu się bowiem rozmontować podział rzeczywistości na dwa oddzielne aspekty, ducha i materię, wskazując na iluzoryczną naturę oddzielnego “ja” – kartezjańskiego punktu obserwacji świadomości. To nie jest nowe spostrzeżenie – buddyści twierdzili to samo od tysięcy lat – ale jego praca jest znacząca ze względu na wyjaśnienie w niedualistycznych terminach właściwości świadomości i z powodu pokazania wciąż obecnych w nauce założeń dualistycznych. 

…

Zatoczyliśmy zatem pełen krąg. Od naszych animistycznych początków, w których duch i materia były jednym, poprzez tysiąclecia poszerzającego się podziału pomiędzy nimi, aż bo ducha stającego się w pełni niematerialnym i tym samym nieistniejącym. Pozostaliśmy sami z materią. Czym różni się to od animizmu?

Jest w istocie kluczowa różnica. Leży ona nie w podejściu do ducha, ale w podejściu do materii ! Przywrócenie światu ducha nie dokona się poprzez sprowadzenie do materii pozamaterialnego ducha, ale poprzez zrozumienie,że materia sama w sobie zawiera cechy wcześniej przypisywane duchowi. Cały świat jest duchowy. Nie zawiera ani nie posiada ducha, jest duchem.

Ta książka proponuje koncepcję “ja” które nie jest odrębnym, oddzielonym bytem ale wyłaniającym się aspektem skomplikowanych interakcji zawierających nie tylko mózg ale całe ciało jak i środowisko, zarówno fizyczne jak i społeczne. Udawać, iż jest inaczej oznacza odcinać się od większości tego, czym jesteśmy. Zaprowadzone do kartezjańskiego ekstremum, odcina nas nawet od naszych ciał – które nie są już tak naprawdę “ja” ale zaledwie materią – jak i od naszych uczuć. “Myślę, więc jestem”. Bycie leży w samej myśli. Lub jeszcze mniej, ponieważ logika Kartezjusza mówi, iż ja nie jest w myślach, ale w tym, co jest myśli świadome, w punkcie samo-świadomości wyżej wspomnianym. Logiczny wniosek dualizmu ja-inne to zredukowanie ja do niczego. Czyżby to było jeszcze jedne źródło przenikającego nasze społeczeństwo niepokoju? Czy ta stopniowa redukcja ja do nieistniejącego punktu świadomości, w wyparciu wszystkiego czym jesteśmy, może być powodem, dla którego kompulsywnie dodajemy do siebie tyle nie-ja, tyle materialnych i społecznych własności, w bezskutecznej próbie odzyskania straconego poczucia bytu?

Charles Eisenstein, “Ascent of Humanity” ( 2007 )

Racjonalność / rozum jest cechą kojarzoną z męskością nie dlatego, iż mężczyźni są bardziej do niej zdolni, ale ponieważ szerzej ją aplikują. Uogólniając, mężczyźni naszej kultury używają rozumu w większej ilości sytuacji niż kobiety, nawet, a zwłaszcza w sytuacjach w których jest to nie na miejscu. Jeżeli dostrzegamy w racjonalności oznakę oddzielenia, wówczas męska tendencja do jej nadużywania jest dowodem bardziej ekstremalnej separacji męskiej płci. Kobiety ( i bardziej ogólnie, kobiecość, wliczając w to wewnętrzną kobiecość obu płci ) oferują nam, mężczyznom drogę ponownego złączenia z biologią, emocją i intuicją od których rozum nas oddzielił.

…

Jak mitologiczny grecki bohater Tezeusz błądzimy w labiryncie racjonalności i ego w którym czai się potwór gotowy nas pożreć. Minotaur to bestia z ludzką głową, twarzą rozumu ponad popędami biologii. Składamy mu ofiarę, jak Ateńczycy, z najlepszych i najbardziej utalentowanych z naszej młodzieży. Kiedy już zagubiliśmy się w labiryncie, jedyną drogą na zewnątrz jest podążenia za ratunkową liną jaką oferuje tylko Kobieta.

…

Jestem dobrze zaznajomiony z labiryntem racjonalności, ponieważ żyłem w nim przez wiele lat. Aplikując najpierw logikę do jakiejkolwiek sytuacji, tłumiąc emocje i używając rozumu, uważałem się za bardziej kognitywnie rozwiniętego, bardziej inteligentnego od większości innych ludzi. Wyższy rodzaj człowieka, bardziej naukowy, bardziej racjonalny, innymi słowy, lepszy. Działałem z umysłu, który był wyższy, raczej niż z emocji, będących niżej. Stosując we własnym życiu rozum, podążałem za ideałami oświeceniowych filozofów, którzy myśleli, że nowa Era Rozumu przyniesie doskonałe społeczeństwo. Rozum miał być wszechmocnym narzędziem, które rozwiązałoby wszystkie problemy świata.

…

Możecie sobie prawdopodobnie wyobrazić niektóre z nieszczęść jakie na mnie spadły, gdy podążałem za moją osobistą Erą Rozumu. Stępiając swe emocje mogłem podejmować decyzje jedynie porównując jedną listę “racji” ( za ) z inną ( przeciw ). Bardzo ciężko próbowałem “zrozumieć rzeczy”, ale w jakimkolwiek kierunku podjęte, moim decyzjom brakowało tej pewności która towarzyszy wyborowi podjętemu w zgodzie z sercem. Gnębiły mnie wątpliwości i byłem niezdolny podążyć całym sercem za którąkolwiek z decyzji. Stawałem się sparaliżowany niezdecydowaniem przed, i wątpliwością po tym kiedy jakąś decyzję udało się podjąć. Aby skompensować swoje znieczulenie, tworzyłem rozległe, skomplikowane sieci powodów i uzasadnień dla wzmocnienia swych decyzji, ale niezależnie od tego jak bardzo się starałem, czułem się jabym beznadziejnie dryfował.

Dużo później zrozumiałem, że wszystkie moje powody/racje – były racjonalizacją wyborów już podjętych, nieracjonalnie, opartych na czymś nieświadomym i nieodczutym. Wydobycie na światło ukrytych determinant moich wyborów stało się pilnym priorytetem. Jeżeli nie z racjonalnych powodów, to dlaczego robię to, co robię?

Charles Eisenstein, “Ascent of Humanity” ( 2007 )

Tak jak życie dorosłych maszeruje w nieustannie przyspieszającym rytmie maszyny, tak i niekończące się popołudnia dzieciństwa ustąpiły grafikowi więzienia szkoły i innych zaprogramowanych aktywności. Po raz pierwszy w historii dzieci są zbyt zajęte by się bawić.

Rozważmy tragedię tego sformułowania, niech wybrzmi – “dzieci są zbyt zajęte by się bawić”. Przyczyna leży, ponownie, w niepokoju o przetrwanie. Zabawa jest luksusem, frywolnością relegowaną do szczelin w grafiku produktywnych, edukujących i rozwijających czynności. Kompetytywne wymogi dorosłości dnia obecnego dyktują aby ani chwili nie tracić na zabawę, bo każdy moment zabawy to moment w którym dziecko mogłoby zyskiwać przewagę w życiu, przygotowując się na przyszłość. W końcu zabawa w dorosłości jest ograniczona to naszego”czasu wolnego”, a dzieciństwo jest przygotowaniem do dorosłości, czyż nie? Zamiast tego więc szukamy sposobu zainstalowania “nawyku nauki” i silnej etyki pracy w naszych dzieciach, poczucia odpowiedzialności, w przeciwnym razie bowiem nauczyłyby się przedkładać nad nie zabawę, przyjemność i radość. Co z nich by wówczas wyrosło? Prawdopodobnie niezdyscyplinowany dorosły, który nie jest w stanie utrzymać pracy od dziewiątej do piątej, i ma mało cierpliwości na nudne, pozbawione sensu, czy nieprzyjemne zajęcia – taki rodzaj pracy jaki większość populacji akceptuje jako ponurą konieczność. Więc szkoła najpierw, potem zadania domowe, potem nauka pianina, potem liga piłki nożnej. Na końcu, jeżeli zostało trochę czasu, można się pobawić.

…

Kiedy mówimy, iż jesteśmy zbyt zajęci, co mamy na myśli? To, że musimy robić inne rzeczy, priorytety podyktowane przez naszą potrzebę przetrwania, że nie mamy wolności robienia tego, co chcemy robić. “To nie byłoby praktyczne”, wierzymy, “aby przedkładać zabawę nad pracę”. Wyobrażamy sobie utratę naszej pracy, bankructwo, koniec na ulicy. To, iż zabawa może być produktywna, bez świadomego podporządkowania jej produktywności rzadko jesteśmy w stanie sobie uświadomić, a nawet wtedy przyznajemy ten przywilej tym nielicznym szczęśliwcom, artystom i geniuszom, którzy mogą robić to, co kochają. Ale ta logika stoi na głowie. Geniusz jest rezultatem robienia tego, co się kocha, a nie tegoż wymogiem. Problem oczywiście tkwi w odkryciu co To jest. Temu ma służyć właśnie dzieciństwo, ale nasza kultura zamieniła je w przeciwieństwo. Kiedy jesteśmy już tak doszczętnie złamani, iż nie wiemy nawet co kochamy, jedyną drogą z tej pułapki jest , na początku, zaprzestać robić to czego nie kochamy, przez jakiś czas nie robić nic. To jest przekaz zakodowany w biblijnej Księdze Wyjścia, w której dzieci Izraela, po ucieczce z domu niewoli, musiały wędrować po pustyni przez czterdzieści lat zanim odnalazły krainę mleka i miodu. Podobnie my, musimy obalić dyktaturę produktywności i pozwolić sobie na włóczęgę, aby odnaleźć szczęście.

Charles Eisenstein, “Ascent of Humanity” ( 2007 )

Czy wolny człowiek chciałby pracować? Czy w rajskim ogrodzie jest miejsce na pracę?

…

Would free man work? Is there place for work in your garden of paradise?

…

Ekonomia odbudowy zburzy zatem niektóre z podstawowych dualizmów naszej kultury : praca i sztuka, praca i czas wolny, użyteczność i piękno. Kiedy to się stanie, szlachetny ideał z naszych marzeń o technologicznej Utopii da owoce – ale nie w zbędności pracy, tylko realizacji jej prawdziwej natury. Kiedy praca postrzegana jest z perspektywy cywilizacji Maszyny, to nieuchronnie jest zawężająca i opresywna. Dlatego właśnie marzyciele o technotopii wypatrywali końca pracy, każdy człowiek królem, obsługiwanym przez mechanicznych niewolników. Spętani swoimi uprzedzeniami co do natury pracy, nie umieli sobie wyobrazić nic lepszego. Ale zjednoczyć pracę i sztukę, uzdrowić rozdarcie pomiędzy pracą i resztą życia, z którego wyrasta wyprzedaż naszego czasu, oto o wiele bardziej radykalna ambicja.

…

Od egalitarnych społeczeństw paleolitu ludzkość ewoluowała w wielkie rolnicze cywilizacje, w których bogaci byli ci, którzy posiadali niewolników. W wielu Maszyny, widoczne niewolnictwo znikło, aby zostać zastąpionym systemem w którym niemal każdy wykonywał odbierającą sens pracę ( biblijny znój wygnanych ), z powodu strachu o przetrwanie. “Rób albo zginiesz!” – To przecież definicja niewolnictwa. Wielka obietnica technologii maszyny – Każdy człowiek królem! Każdy człowiek bogiem! – zrodziła swoje przeciwieństwo. Każdy człowiek niewolnikiem. Niewolnicy bez ludzkich panów, wszyscy harując pod jarzmem pieniądza. Ale teraz, u schyłku epoki Maszyny, widzimy możliwość powrotu do pierwotnego egalitarianizmu, w którym ekonomia oznacza przepływ darów w kontekście obfitości.

…

Nie zaprzeczam, iż zawsze będą naczynia do umycia, toalety do wyczyszczenia, budynki do nakrycia dachem – zadania, które uważamy za bezsensowne, pracochłonne, odrażające. Ale co złego w fizycznym wysiłku w celu podtrzymania życia? Czy mamy wynaleźć żujące maszyny aby oszczedzić nam tyrania przy przeżuwaniu swego jedzenia? Czy celem wspinaczki ludzkości jest wieczny odpoczynek w łóżku, podłączeni do różnych maszyn, które dostarczają nam pożywienia, przyjemności i rozrywki, bez żadnego wysiłku z naszej strony? To byłoby ostateczne spełnienie obietnicy Maszyny, czyż nie, sługa, który nie tylko że wykonuje za nas całą pracę, ale i żyje nasze życia w naszym imieniu. Nie, ruch życia nie musi być znojem. Co czyni pracę znojem to poświęcenie zróżnicowania na rzecz efektywności jaką niesie powtarzalność i standaryzacja. W tym znajdziemy różnicę pomiędzy rolnictwem a ogrodnictwem : to pierwsze kojarzy się z tyraniem, to drugie niesie taką radość, iż ludzie zajmują się nim mimo ekonomicznej nieracjonalności. Im bardziej farma przypomina fabrykę ( a mniej ogród ), tym bardziej monotonna i wysysająca życie praca na niej się staje. Konwencjonalne rolnictwo działa według tych samych zasad co przedsiębiorstwo przemysłowe. W ogrodzie, nikt nie spędza tygodni zbierając bawełnę, pomidory, winogrona. Na małej, zróżnicowanej farmie nikt nie spędza tygodni, miesięcy, lat, wykonując wciąż na nowo ten sam krok w procedurze zarzynania kurczaków.

Charles Eisenstein, “Ascent of Humanity” ( 2007 )