In Carpathian mountains / W Karpatach
If someone is interested, I also take wedding photos. / Jeżeli ktoś jest zainteresowany, robię też zdjęcia na ślubach.
Meat in so called developing countries has a face. The animal, not a product, is with you all the way, from crowded truck to a plate of raw flesh. It is eyes and limbs, not a smiling cartoon label of self righteous system which breeds cows for its milk, caged chicken for spicy wings, Negroes for its cocoa and football and Chinese for sneakers. Always somewhere else.
***
Mięso w tak zwanych krajach rozwijających się ma twarz. To zwierzę, nie produkt widzisz od początku do jego końca, od zatłoczonej ciężarówki po talerz surowego mięsa. To oczy i kończyny, nie uśmiechnięte zwierzaczki z kreskówek na opakowaniu dumnego z siebie systemu, który swe krowy produkuje tam gdzie ich nie widać, hodując na mleko, ściśnięte w klatkach kurczaki na pikantne skrzydełka, Murzynów na kakao i piłkę nożną, Chińczyków dla trampek. Zawsze gdzieś indziej.
Baba Sheikh, highest levels of Yazidi hierarchy. Even the meal he eats is part of the ritual, when he rises, all must rise, when he walks by, people bow their heads and come to kiss him on sleeve of his robe.
***
Baba Sheikh, najwyższy szczebel w hierarchii Jazydów. Nawet posiłek który zjada na dziedzińcu świątyni to część rytuału, kiedy wstaje, wszyscy wstają z nim, kiedy przechodzi ludzie kłaniają się i podchodzą całować skrawke jego szat w nadziei błogosławieństwa.
Complex religious hierarchy of Yazidi, including pirs, fakirs, sheikh etc is a clear result of missionary work of Sheikh Adi, medieval sufi saint who came to Yazidis, most likely tried to teach them Sufi philosophy, and succeeded in adding only another layer of cultural influence. Not long ago after his death his tomb became a site of worship, Sheikh Adi alongside other Sufi saints buried in Lalish obtaining status of half deity- half prophet, or incarnation of creator spirits of this world. It is a common process of fusion of sufism and ancient indigenous beliefs, wherever wandering Sufi preachers with their tolerance for truth existing in various forms and various cultures came to work in new area. That kind of syncretism can also teach us a bit about traditions of tolerance and coexistence in the old East, important lesson in modern world of tensions and so called civilization clash. It may seem absurd that today Yazidi often are not aware of the Muslim component of their heritage, some don’t even realize Sheikh Adi was Muslim, and no wonder – after centuries of persecution, being labelled as satanists by their Muslim neighbours and forcibly converted, no one would like have anything to do with such religion. Clear example when use of force creates adverse effect than the one desired.
In the end it is worth mentioning that relation to Islam is not only one way – there is theory with plenty evidence, that Islam in the area borrowed a lot from old Iranian beliefs, either directly from Zoroastrianism or through the common heritage of the people of the book. It is understood for example that first traces of mystical and spiritual thought in Judaism appear after the return from Babylonian captivity , after the contact with ideas of Iranian origin.
***
Skomplikowana religijna hierarchia Jazydów, w skład której wchodzą takie funkcje ( tytuły ) jak pir, fakir, szejk i wiele innych to wyraźny rezultat misjonarskiej pracy Sheikha Adi, średniowiecznego sufickiego świętego który trafił do Jazydów i najprawdopodobniej próbował uczyć ich islamu i filozofii sufi, ale udało mu się głównie przynieść tutaj kolejną warstwę kulturowych wpływów. Nie minęło za wiele czasu od jego śmierci gdy jego grób stał się miejscem kultu dla kurdyjskich wyznawców, a sheikh Adi razem z wieloma innymi sufickimi świętymi pochowanymi w Lalish zdobyli status pośredni między bótwem a prorokiem, czy też inkarnacjami duchów stworzycieli tego świata. To powszechny proces fuzji sufizmu i starych lokalnych wierzeń, gdziekolwiek dotarli wędrowni suficcy mistycy z ich tolerancją dla prawdy jaką w różnych formach znaleźć można w kulturach i duszach rozsianych po świecie. Taki synkretyzm mówi nam wiele o tradycjach tolerancji i współistnienia na dawnym Wschodzie, ważna lekcja w czasach współczesnych napięć i tak zwanego starcia cywilizacji. Może wydawać się dziś absurdalne że Jazydzi nie są często świadomi muzułmańskiej części swojego dziedzictwa a wielu nie zdaje sobie nawet sprawy że Sheikh Adi był muzułmaninem. Nic w tym dziwnego jednak, po stuleciach prześladowań, oskarżeń o satanizm i przymusowych konwersji nikt nie chciałby mieć do czynienia z religią takich sąsiadów. To dobry przykład tego jak użycie siły do narzucenia swych przekonań może mieć odwrotny niż pożądany skutek.
Na koniec warto wspomnieć że związki Jazydów z islamem nie są jednostronne – istnieje teoria, z wieloma na to dowodami, że tutejszy islam sporo zapożyczył ze starych irańskich wierzeń, albo bezpośrednio z zoroastriańskiej tradycji, albo przez wspólne dziedzictwo ludów Księgi. Uważa się na przykład że pierwsze ślady mistycznych poszukiwań w judaizmie pojawiły się dopiero po powrocie tego semickiego narodu z babilońskiej niewoli, po kontakcie z ideami o irańskim pochodzeniu.
Yazidi story, ritual and custom. / Ciąg dalszy historii Jazydów, ich rytuały i zwyczaje.
Although the main function of qawwal is preserving and teaching basic concepts of Yazidi oral tradition, many of his songs are entertainment, word play , some related to erotic issues. Here qawwal sings on the slopes of mount Arafat ( many spots in Lalish are named after Muslim holy places ), looking serious and religious, but minutes after public erupts in laughter at dirty joke.
***
Chociaż główną rolą qawwala jest zachowanie i nauczanie podstawowych elementów jazydzkiej tradycji, ( w zasadzie ustnej , jeżeli nie liczyc dwóch niepewnego pochodzenia ksiąg ), jednak wiele z jego pieśni to również rozrywka, gierki słowne, żarty, niektóre związane z kwestiami erotycznymi. Tutaj qawwal wygląda poważnie i nabożnie w swym występie na zboczach góry Arafat ( nazwanej tak jak wiele innych lokalizacji w Lalish od znanych muzułmańskich świetych miejsc ), ale zaraz za moment publika wybuchnie śmiechem z powodu sprośnego żartu.
Besides being religious gathering, as usually, Lalish is also a place of celebration. / Nie tylko religijne zgromadzenie, ale i jak to zwykle bywa, okazja do zabawy.
Whole sacred valley of Lalish is supposed to be shoe free. / W całej świętej dolinie w Lalish obowiązują bose stopy
Tying and untying knots on colourful clothes inside the main temple in Lalish. Something to do, not to question, if you want to have your baraka.
***
Rozwiązywanie i zawiązywanie węzłów na kolorowych kawałkach materiałów opasanych wokół kolumn w głównej świątyni to tradycja jaką po prostu odtwarza się, bez zadawania zbednych pytań i szukania wyjaśnień.
Deep in the dark corners of main temple there is a hole. Give it a try, three times, with a colourful rag, you throw it in and baraka is yours. Of course, don’t forget your donation.
***
Inny sposób zdobycia odrobiny szczęścia, błogosławieństwa z grobowca sheikha Adiego to dziura w ścianie w jednej z najgłębszych komnat świątyni. Możesz spróbowac trzy razy, jeśli kolorowa szmata trafi do środka, baraka jest twoje.
Yazidi are highly hierarchized, there are very specific functions for many members, system that reminds some secret society, or a Sufi tariqa where serving is a way of spiritual development. This man has one role only, walks around Lalish, distributes strong coffee and collects donations.
***
Jazydzi mają bardzo ścisłą hierarchię, różni członkowie społeczności pełnią różną funkcję, system przywodzący na myśl tajne stowarzyszenia, albo ścieżkę sufi, w której służenie innym rozumiane jest jako droga do duchowego rozwoju. Ten mężczyzna przez cały czas trwania festiwalu ma tylko jedną rolę, chodzipo okolicy i częstuje bardzo mocną kawą, za którą zbiera datki.
Every night during the autumn festival in Lalish sema ceremony is held in the courtyard of the main temple adorned with giant serpent. Its name, sheikhs, pirs, fakirs,qawwals and murids taking part, circular movement of the procession, all this reminds about links of Yazidi to Sufi traditions. No wonder, Sheikh Adi who re-organized Yazidi worship and who is buried in the temple was a Sufi saint. His impersonation is most important figure of the ceremony.
***
Co noc podczas dorocznego zgromadzenia Jazydów w Lalish na dziedzińcu przed główną świątynią oznaczoną wizerunkiem węża ma miejsce ceremonia zwana sema. Jej nazwa, jak i uczestnictwo hierarchii fakirów, szejków, pirów, kawali i muridów poruszających się w transowym rytmie w zataczającej kręgi procesji, wszystko to przypomina o związkach tutejszej tradycji z sufizmem. Nic w tym dziwnego, szejk Adi którego pochowano w tej świątyni, i który przeorganizował religię Jazydów i nauczał ich przez wiele lat, był sufickim świętym, przyjacielem Abdul Qadira Gilani. Postać z ukrytą twarzą reprezentuje szejka pokazującego się tylko raz do roku, w trakcie jesiennego święta.